Gezondheidszorg in Guatemala

De gezondheidszorg in Guatemala is zeer slecht. Zeker voor wie:

• arm is (en meer dan 1/2 van de Guatemalteken is dat),
• buiten de grote steden woont (2/3 van de bevolking).

Gehandicapten, ook kinderen, worden er vaak aan hun lot overgelaten en meestal letterlijk weggestopt in een achterkamertje, ver weg van de maatschappij.
Tumbador vzw haalt hen naar buiten, geeft hen betaalbare revalidatie en onderwijs … Kortom, kansen op een toekomst.

Guatemala heeft (na Bolivia en Haïti) het hoogst aantal ondervoede kinderen in het hele westelijke halfrond. Het land kent dan ook een zeer hoge kindersterfte.

Bijna 1/2 van alle kinderen onder de 5 jaar zijn ondervoed.
Bij de Mayakinderen zelfs tot 80 %!

Over het algemeen heeft 1/3 van de Guatemalteken niet genoeg te eten. Dat komt door de grote armoede in het land:

• Minstens 1/2 van de Guatemalteken leeft onder de armoedegrens.
• Zowat 1/5 leeft zelfs in extreme armoede.
  Vrouwen en kinderen in het hooggebergte zijn er het ergst aan toe.

Ondervoeding heeft niet alleen te maken met te weinig eten, maar ook met eenzijdig voedsel. De meeste Guatemalteken in armoede eten:

• iedere dag maïs en bonen,
• weinig groenten en
• bijna nooit vlees (omdat dat gewoonweg te duur is).

Dit eenzijdige menu leidt tot vitaminegebrek, waardoor mensen sneller verzwakt en ziek zijn en waardoor wondjes en ziekten minder snel genezen.

Niet alleen ondervoeding maar ook een ondermaatse hygiëne bedreigen de gezondheid van de arme Guatemalteken. In vele dorpen of arme stadswijken is een wc niets anders dan een gat in de grond. In het beste geval is er een openbare latrine. Riolering ontbreekt er ook meestal. De uitwerpselen trekken dan in de grond, met geurhinder en vervuild grondwater tot gevolg.

Om je gezond te houden is ook kennis nodig. Kennis over gezond leven, over hoe het lichaam werkt, enz. Maar meer dan 1/4 van de Guatemalteken kan zelfs niet lezen of schrijven (vooral meisjes en vrouwen en in Mayagebieden zelfs 2/3 en meer). Dat komt omdat:

• het onderwijs in Guatemala slecht is uitgebouwd,
• de kinderen al heel jong moeten helpen op het veld en
• er gewoon geen tijd en/of geld is voor een ‘gezond leven’.

Vooral de oorspronkelijke bewoners (40 % van de Guatemalteken) hebben zo hun eigen visie op gezondheidszorg en ziekte. Ze houden vaak vast aan overleveringen, eeuwenoude tradities en godsdienstige gebruiken die nu achterhaald zijn.
Als bv. een kind wordt geboren met een beperking, krijgt de moeder dikwijls het verwijt dat ze een zonde had begaan. Uit schaamte wordt de gehandicapte dan vaak uit het minachtende oog van de lokale samenleving gehouden door de gehandicapte letterlijk in huis op te sluiten.

De gezondheidszorg in Guatemala is deels in handen van de staat en deels geprivatiseerd.

De overheid besteedt aan gezondheidszorg nog geen 5 % van het BBP (Bruto Binnenlands Product, of wat alle inwoners tezamen produceren). In België is dat meer dan het dubbele.

Voor elke 10 000 Guatemalteken zouden er 9 artsen zijn, 3 professionele verpleegkundigen, 11 hulpverpleegkundigen en 1,3 tandartsen. Maar het probleem is:

• 3/4 van al deze gezondheidsvoorzieningen zijn in de steden te vinden,
• ook al woont 2/3 van de bevolking op het platteland en in de bergen.

In principe heeft iedere Guatemalteek wel toegang tot gespecialiseerde gezondheidszorg. Maar hij moet daarvoor wel in het nationaal ziekenhuis in Huehuetenango (in het zuidwesten) geraken. Voor wie in de afgelegen gebieden woont, is dat dikwijls onhaalbaar.

De openbare ziekenhuizen zijn toegankelijk voor iedereen (die er kan geraken), maar:

• De service, de beschikbare middelen en de technologie zijn er vaak verouderd.
• Het ontbreekt er dikwijls aan personeel, medicijnen en medisch gereedschap.
• De medicijnen zijn er schaars en heel duur.

Er zijn wel goede privéklinieken en privégezondheidsverzekeringen. Maar die zijn alleen betaalbaar voor de rijken.

Alleen wie vast werk heeft, kan een beroep doen op speciale gezondheidsdiensten voor werknemers en krijgt een deel van de kosten voor gezondheidszorg vergoed. Maar 3/4 van de Guatemalteken heeft geen vaste of formele baan, en dus ook geen toegang tot deze private ziekteverzekering.

Bij gebrek aan een degelijke gezondheidsbeleid van de overheid probeert de plattelandsbevolking zich zo goed en zo kwaad mogelijk zelf te organiseren. In het dorp San Pedro bv. werd een solidariteitscomité opgericht. Wanneer iemand uit het dorp iets ernstigs overkomt, wordt er een collecte gehouden voor die persoon. Bijna alle inwoners steunen altijd en geven wat ze kunnen missen. Ze startten zo hun eigen, kleine ziekenfonds en namen als het ware de taak van de staat over.